КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН УЛУТТУК ИЛИМДЕР АКАДЕМИЯСЫНЫН ПРЕЗИДЕНТИ (1989–1990)
Акаев Аскар Акаевич 1944-жылдын 10-ноябрында Чүй облусунун Кемин районундагы Кызыл-Байрак айылында туулган. 1961-жылы орто мектепти алтын медаль менен аяктаган.
1968-жылы Ленинграддагы Так механика жана оптика институтун артыкчылык диплому менен бүтүрүп, аспирантурага тапшырган. 1980-жылы Москва инженердик-физика институтунда доктордук диссертациясын коргогон.
1984-жылы Кыргыз ССР Илимдер академиясынын корреспондент-мүчөсү болуп шайланган, ошол эле жылы академик наамын алган. Аскар Акаев – профессор, Россия Илимдер академиясынын ардактуу доктору жана чет элдик мүчөсү. Анын 150гө жакын илимий эмгеги, 43 макаласы жана 7 ойлоп табуусу бар. Ал 20 кандидаттык жана 3 доктордук диссертацияны жетектеген. Анын жетөөнөн ашык шакирти ар кандай илимий сыйлыктардын лауреаттары болушкан. Голография тармагындагы адис, академик Юрий Денисюктун пикири боюнча Аскар Акаев “оптика менен компьютердик технологиялардын кесилишинде таң калыштуу жыйынтыктарга жетишип, өз доорунан кыйла алдыга озуп кеткен”. 1989–1990-жылдары Кыргыз ССР Илимдер академиясынын президенти болгон.
1990-жылдын июль айында КПССтин XXVIII съездинде партиянын Борбордук комитетинин мүчөсү болуп шайланган. 1990-жылдын 27-октябрында Кыргыз Республикасынын биринчи президенти болуп шайланган.
1991-жылдын 31-августунда Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши өлкөнүн көз карандысыздыгын жарыялаган. 1991-жылдын 21-декабрында Алма-Атага барып, мурдагы советтик республикалардын башка президенттери менен бирге Көз карандысыз Мамлекеттер Шериктештигин (КМШ) түзүүгө катышкан. Ал өлкөнү кризистен чыгарууга багытталган бир катар эл аралык келишимдерге кол койгон.
1992-жылдын 2-мартында Кыргызстандын Бириккен Улуттар Уюмуна (БУУ) мүчө болушуна күбө болгон.
1991-жылдын октябрь айындагы шайлоодо жана 1994-жылдын январь айындагы референдумда президенттик ыйгарым укуктары ырасталган. 1995-жылдын 24-декабрында экинчи мөөнөткө кайра шайланган. 2000-жылдын 29-октябрында үчүнчү мөөнөткө шайланган. 2003-жылдын февраль айындагы референдумда президенттик ыйгарым укуктары дагы узартылган.
2005-жылдын 24-мартында “Жоогазын революциясы” деп аталган элдик толкундоолордун натыйжасында, президенттик резиденция курчалып, талап-тоноолор башталганда, атайын кызматтардын жардамы менен өлкөдөн чыгып кеткен. 2005-жылдын 11-апрелинде Жогорку Кеңеш анын кызматтан кетүү тууралуу арызын расмий кабыл алган.
Отставкага кеткенден кийин Москвада жашап, М.В. Ломоносов атындагы Москва мамлекеттик университетинде (МГУ) профессор болуп иштеген. МГУнун Татаал системаларды математикалык изилдөө институтунда башкы илимий кызматкер кызматын аркалаган.
2006-жылдын май айында оптикалык маалыматты иштетүү боюнча илимий жетишкендиктери үчүн Россия Илимдер академиясынын чет элдик мүчөсү болуп шайланган.
2009-жылы Россия Илимдер академиясынын Президиумунун “Дүйнөлүк динамиканы комплекстүү системалык анализдөө жана моделдөө” программасынын координатору болгон.
2014-жылы Москвадагы Улуттук изилдөө университети – Жогорку экономика мектебинде (НИУ ВШЭ) Социалдык-саясий туруксуздуктун тобокелдиктерин мониторинг кылуу боюнча илимий-окутуучу, лабораториянын илимий жетекчиси болуп дайындалган.
2021-жылдын июль айында Кыргызстандын Кумтөр алтын кени боюнча коррупциялык иши боюнча күбө катары сурак берүүгө чакырылган. 2021-жылдын 2-августунда Кыргызстандын Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитети (УКМК) Акаев Бишкекке өз ыктыяры менен келип, тергөө менен кызматташууга макул болгон. 2021-жылдын декабрына чейин ал эки жолу көрсөтмө берген.
М.В. Ломоносов атындагы Москва мамлекеттик университетинин (МГУ) профессору, физика-математика илимдеринин доктору, ядролук физик. 1989–1990-жылдары Кыргыз ССР Илимдер академиясынын президенти болгон. 2006-жылдын май айынан тартып Россия Илимдер академиясынын чет элдик мүчөсү. 2025-жылы Россия Федерациясынын илимге эмгек сиңирген ишмери наамына ээ болгон.
Экс-президент Национальной академии наук КР, академик Шарипа Жоробекова: Указ президента КР о мерах по повышению вклада науки в устойчивое развитие страны вышел в феврале, уже должны были разработать «дорожную карту» по оптимизации научной отрасли, но пока особых мер нет.
Президентское решение должно выполняться, Академию наук и подход к науке в стране действительно надо модернизировать и менять, вузовскую науку надо интегрировать с академической и повышать их научную отдачу, главное – провести эти преобразования так, чтобы они принесли пользу не только Академии, но и государству и обществу. Никакое государство не может быть серьёзным без фундаментальной науки, а для этого нужно соответствующее финансирование…